Bilindiği üzere, arsa veya tarla niteliğindeki arazilerin malikleri, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca, anılan gayrimenkullerle ilgili arazi vergisinin de mükellefi bulunmaktadır.
1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 21. Maddesine göre, arazi vergisi, ilgili belediye tarafından, dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılının Ocak ve Şubat aylarında, 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 29. Maddesine göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur. Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29. maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan arazi vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır.
Öte yandan, konut veya işyeri niteliğindeki gayrimenkullerin malikleri ise 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca anılan gayrimenkullerle ilgili bina vergisinin de mükellefi bulunmaktadır.
1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 11. Maddesine göre, bina vergisi, ilgili belediye tarafından, dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılının Ocak ve Şubat aylarında 29. maddeye göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur. Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29. maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan arazi vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır.
Sözü edilen arazi vergisi ve bina vergisi 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu kapsamında düzenlenmiş olmakla uygulamada her ikisi için de kısaca “emlak vergisi” tabiri kullanılagelmektedir.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirli dönemlerde oluşturulan kıymet takdir komisyonları tarafından emlak vergisine ait bedel ve değerlerin tespiti amacıyla yapılan toplantılar sonucu, emlak vergisine ait bedel ve değerler tespit edilmekte ve belirlenen bu bedeller ilgili belediyelerde ilan panosunda askıya çıkarılarak ilgililerin bilgisine sunulmaktadır.
Son olarak, 2021 yılında belediyelerin ilan panosunda, 2022 yılından itibaren 4 yıl için belirlenen emlak vergisine esas metrekare birim tutarları ilan edilmişti. İçinde bulunduğumuz 2025 yılında ise belediyeler, 2026 yılından itibaren 4 yıl için belirlenecek emlak vergisine esas metrekare birim tutarlarını ilan panolarında ilan edeceklerdir.
Geçmişte, 213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 49. maddesinin (b) fıkrasının 3. bendine göre takdir komisyonlarının kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları 15 gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabiliyordu.Buna karşın vatandaşlar emlak vergisi konusunda itirazda bulunamıyordu. Ancak, Anayasa Mahkemesinin 2011/38 E. 2012/89 K. sayılı kararı ile vatandaşlara da takdir komisyonu kararlarına karşı dava açma hakkı verilmiştir.
Bu bağlamda, gerek arsa veya tarla niteliğindeki, gerekse de konut veya işyeri niteliğindeki gayrimenkullerin maliklerinin, bu gayrimenkullerinin bulunduğu bölgeye ilişkin emlak vergisine ait bedel ve değerleri, kıymet takdir komisyonu tarafından 4 yıl için metrekare başına belirlenen tutarları ilgili belediyenin ilan panosundan takip etmeleri, emlak vergisine esas asgari metrekare birim fiyatında fahiş bir artış yapılmış ise vergi mahkemelerinde ilgili belediye aleyhine dava açmak suretiyle davaya konu etmeleri, hak kaybı yaşamamaları adına önem taşımaktadır.
Emlak vergisinin davaya konu edilmesi halinde, kıymet takdirine konu belediye sınırları dahilindeki, kıymet takdir komisyonun önceki toplantısından bugüne, son dört yıl içinde olağanüstü herhangi bir ekonomik vb. yatırım yapılıp yapılmadığı, yüksek değer artışına neden olacak herhangi bir gelişme yaşanıp yaşanmadığı, emlak fiyatlarında artış meydana gelip gelmediği de mahkemece keşfen bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle araştırılacaktır.
Öte yandan, 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca, emlak vergileri yeniden değerleme değer artış oranı ile de zaten her yıl arttırılmaktadır. Vergi değeri, mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle bulunmaktadır.
Bu nedenle gayrimenkuldeki birim metrekare değer artışının; Toplam Yeniden Değerleme Değer artış oranına göre fazla olması, ekonomik gerçeklik prensibine uygun olmayacağı gibi, emlak vergisi bedel ve değerlerinin fahiş oranda arttırılması hukuki gerçeklikten de uzak olacaktır.
Takdir Komisyonu kararlarına karşı dava açma süresini 15 gün olarak düzenleyen hükmün, Anayasa Mahkemesi’nin 2011/38 E. ve 2012/89 K.sayılı kararı ile iptal edilmesi sonrasında dava açma süresi bakımından yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle dava açma süresi, vergi işlemlerinde dava açma süresini 30 gün olarak belirleyen İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 7’nci maddesine tabi olacaktır. Bununla birlikte, Vergi Mahkemeleri 20 Temmuz-31 Ağustos arası Adli Tatil kapsamında çalışmaya ara verirler. 30 günlük dava açma süresinin son günü bu tarihler arasına denk geliyor ise dava açma süresi adli tatilin son gününden itibaren 7 gün daha dava açma süresi uzatılmaktadır.
Burada belirtmek gerekir ki, dava açmak isteyenlerin, adli tatilin bitmesini beklemelerine gerek yoktur. Adli tatil içerisinde de, dava açılabilir veya diğer dilekçeler verilebilir.
Takdir Komisyonu kararlarına karşı itirazlarda, yürütmenin durdurulması talebiyle birlikte iptal davası açılmalıdır. Mahkeme tarafından kararın iptaline hükmedilinceye kadar mevcut takdir komisyonu kararı uygulanacaktır. Mahkeme tarafından Takdir Komisyonunun kararının iptal edilmesi halinde, mahkemece yeniden değer belirlenecek ve belirlenen değer üzerinden emlak vergisi tahakkuku düzeltilecektir.
Takdir Komisyonu kararının iptaline karar verilmesi durumunda, iptal kararı aynı cadde veya sokakta bulunan diğer emlak vergisi mükelleflerini de etkileyecektir 2021/1 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde de mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi halinde, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilmiştir.
Av. Bayla BAŞTA AKPINAR
