EMLAK VERGİSİ TAKDİRİNE İTİRAZ VE DAVA
Makale, 5846 sayılı kanuna göre koruma altında olup, kısmen veya tamamen iletme veya alıntıda kaynak belirtmenizi rica ederiz.
Emlak Vergisi Nedir?
Emlak vergisi, bina ile arsa/arazi mülkiyetinden dolayı alınan ve belediyelerce toplanan özel bir vergidir. İki ayrı vergiden oluşur. Bunlar; Bina vergisi ve arsa/arazi vergisidir.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 3. ve 13. maddeleri uyarınca Emlak vergisinin mükellefi söz konusu taşınmazın maliki, ve varsa intifa hakkı sahibidir. Eğer
her ikisi de yoksa malik gibi tasarruf eden kişi mükellef olacaktır
Emlak Vergisi Tahakkukunda Yasal Altyapı
Mükerrer Madde 49 – (Değişik: 3/4/2002-4751/1 md.) (3)
a) Maliye ve Bayındırlık ve İskan bakanlıkları( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanununun 29 uncu maddesi hükmü ile aynı Kanunun 31 inci maddesi uyarınca hazırlanan yönetmelik hükümlerine göre bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerini, uygulanacağı yıldan dört ay önce müştereken tespit ve Resmî Gazete ile ilân eder. (3)
Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği bu bedellere karşı Resmî Gazete ile ilânını izleyen onbeş gün içinde Danıştayda dava açabilir.
b) Takdir komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin dört yılda bir yapacakları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin (Emlâk Vergisi Kanununun 33 üncü maddesinin (8) numaralı fıkrasına göre yapılacak takdirler dahil) yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait
olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere imza karşılığında verilir.
Büyükşehir belediyesi bulunan illerde takdir komisyonu kararları, vali veya vekalet vereceği memurun başkanlığında, defterdar veya vekalet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilecek tapu sicil müdürü ile ticaret odası, serbest muhasebeci mali müşavirler odası ve esnaf ve sanatkârlar odaları birliğince görevlendirilecek birer üyeden oluşan merkez komisyonuna imza karşılığında verilir. Merkez komisyonu kendilerine tebliğ edilen kararları onbeş gün içinde inceler ve inceleme sonucu belirlenen değerleri ilgili takdir komisyonuna geri gönderir. Merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi halinde bu değerler ilgili takdir komisyonlarınca yeniden takdir yapılmak suretiyle dikkate alınır.
(İptal birinci cümle: Anayasa Mahkemesinin 31/5/2012 tarihli ve E.: 2011/38, K.: 2012/89 sayılı kararıyla) (…) Vergi mahkemelerince verilecek kararlar aleyhine onbeş gün içinde Danıştay’a başvurulabilir.
Kesinleşen asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyelerde ve muhtarlıklarda uygun bir yere asılmak suretiyle tarh ve tahakkukun yapıldığı yılın başından Mayıs ayı sonuna kadar ilân edilir.
Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan dört yıllık süreyi sekiz yıla kadar artırmaya veya iki yıla kadar indirmeye yetkilidir. (1)
c) Yukarıdaki fıkralara göre, Danıştay ve vergi mahkemelerinde dava açılması halinde, davalının onbeş gün içinde vereceği tek savunma ile dosya tekemmül etmiş sayılır. Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar, dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır.
d) (a) ve (b) fıkralarındaki bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri ile arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitlerine ilişkin süreleri gerektiği ölçüde kısaltmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Emlak Vergisini Kim Belirler?
Emlak vergisi belediye gelirleri arasında yer almaktadır. Her ne kadar taksit ödemeleri belediyeye yapılıyor olsa da Emlak Vergilerini belediyeler belirlemiyor. Emlak Vergilerini belirlemek için kanun gereği her İlçede dört yılda bir İlçe Takdir Komisyonu kuruluyor. Bu komisyon tarafından takdir edilen arsa metrekare (m2) birim değerine göre ortaya çıkan arsa değeri ile Maliye Bakanlığı ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca ( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) müştereken tespit edilen inşaat m2 birim değeri hesaplamada kullanılıyor.
Takdir Komisyonu
VUK M.72-76 arasında ayrıntılı düzenlenen Takdir Komisyonları, merkezi idare hiyerarşisi dışında idare edilenlerin kamu hizmetine katıldığı kurumdur.
Takdir Komisyonu; illerde defterdarın, ilçelerde malmüdürünün (müstakil vergi dairesi olan ilçelerde ilgili vergi dairesi müdürünün) veya bunların tevkil edecekleri memurların başkanlığı altında ilgili vergi dairesinin yetkili iki memuru ile seçilmiş iki üyeden kurulur.
Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonu; belediye başkanı veya tevkil edeceği memurun başkanlığı altında belediyenin yetkili bir memuru ile defterdarın, vergi dairesi başkanlığı bulunan yerlerde ise vergi dairesi başkanının görevlendireceği iki memur, tapu sicil müdürü veya tevkil edeceği bir memur ve ticaret
odasınca seçilmiş bir üye (ilgili olduğu arsalara ilişkin takdir komisyonlarına organize sanayi bölgesini temsilen bir üye) ile ilgili mahalle ve köyün muhtarından kurulur.(2)
Araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonu, valinin başkanlığı altında defterdar, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı il müdürü ile il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarından seçilmiş birer üyeden kurulur. Takdir komisyonları daimi veya geçici olurlar. Takdir komisyonlarının kurulacağı yerler ile bu madde uyarınca kurulan komisyonların çalışma usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Daimi komisyon bulunmayan yerlerde takdir işleri geçici komisyonlar tarafından görülür.
Takdir Komisyonunun Görevleri Nelerdir?
Komisyonun iki görevi vardır; genel objektif matrah takdiri yapmak ve bireysel sübjektif matrah takdiri yapmaktır. Genel matrah takdiri; Emlak Vergisi Kanunu uyarınca her il ve ilçede arsa veya arazinin cinsi itibariyle asgari ölçüde birim değer tespiti yapmaktır.
Takdir Komisyonu Hangi Kriterlere Göre Değer Takdiri Yapar?
Komisyon kararı idari işlemdir ve Emlak vergi değerinin hesaplanması için önem taşımaktadır. Kararlar, emlak vergisi değeri açısından arsa ve araziler için takdir olunan birim değerlere göre, binalar için ise, Maliye ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca ( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile arsa veya arsa payı değeri esas alınarak hesaplanmasında önemli rol oynarlar.
Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açma Hakkı Olanlar
213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 49. maddesinin (b) fıkrasının 3. bendine göre takdir komisyonlarının kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları onbeş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabiliyordu. Buna karşın vatandaşlar emlak vergisi konusunda itirazda bulunamıyordu. Ancak, Anayasa Mahkemesinin 2011/38 E. 2012/89 K. sayılı kararı ile vatandaşlara da takdir komisyonu kararlarına karşı dava açma hakkı verildi. (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121013-11.htm)
Belirtmek gerekir ki, idari davalarda temel koşul menfaat ihlali şartıdır. Bu sebeple site yöneticileri hususunda, ayrıca emlak vergisi mükellefi değil iseler yönetici oldukları iste adına dava açmakta hukuken yararı olup olmadığı tartışmalı olduğundan sitedeki mükelleflerden birinin davayı açması gerekmektedir.
Dava Açma Süresi
VUK 49. Maddesi uyarınca vergi ödemekle mükellef olan ilgililerin, kararın kendilerine yazı ile tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde dava açması gerekir.
Takdir Komisyonu kararlarına karşı dava açma süresini 15 gün olarak düzenleyen hükmün, Anayasa Mahkemesi’nin 2011/38 E. ve 2012/89 K.sayılı kararı ile iptal edilmesi sonrasında dava açma süresi bakımından yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle dava açma süresi, vergi işlemlerinde dava açma süresini 30 gün olarak belirleyen İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 7’nci maddesine tabi olacaktır.
Nitekim Yargı kararları ile de bu durum ortaya konmaktadır. (Danıştay Vergi Daireleri Kurulu 2015/1033 E. 2016/165 K. Sayılı Kararı)
Adli Tatilde Dava Açma Süresi
Vergi Mahkemeleri 20 Temmuz-31 Ağustos arası çalışmaya ara verirler. 30 günlük dava açma süresinin son günü bu tarihler arasına denk geliyor ise dava açma süresi adli tatilin son gününden itibaren 7 gün daha dava açma süresi uzatılmaktadır. Burada belirtmek gerekir ki, dava açmak isteyenlerin, adli tatilin bitmesini beklemelerine gerek yoktur. Adli tatil içerisinde de, dava açılabilir veya diğer dilekçeler verilebilir.
Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açılmasının Hukuki Sonucu
Takdir Komisyonu kararlarına karşı itirazlarda, iptal davası açılmalıdır. Mahkeme tarafından kararın iptaline hükmedilinceye kadar mevcut takdir komisyonu kararı uygulanacaktır. Mahkeme tarafından Takdir Komisyonunun kararının iptal edilmesi halinde, mahkemece yeniden değer belirlenecek ve belirlenen değer üzerinden emlak vergisi tahakkuku düzeltilecektir.
Takdir Komisyonu kararının iptaline karar verilmesi durumunda, iptal kararı aynı cadde veya sokakta bulunan diğer emlak vergisi mükelleflerini de etkileyecektir 2021/1 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde de mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi halinde, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilmiştir.
2022 – 2025 Yılları Arası Emlak Vergisi Tahakkukları için Dava Açma Dönemi
Takdir komisyonu kararına karşı dava açıldıktan sonra, kararın iptaline yönelik mahkeme kararı verilinceye kadar, mevcut takdir komisyonu kararı uygulanmaya devam edecektir. Bu kapsamda, emlak vergisi tahakkukları 2021 yılında tespit edilen ve “2022-2025” yılları emlak vergisi matrahını belirleyecek asgari birim değerleri üzerinden gerçekleştirilecektir.
Bu bağlamda emlak vergisi mükellefleri, 2022 yılından başlayacak yeni 4 yıllık döneme ilişkin takdir komisyonu kararına karşı dava açtıktan sonra, mahkemece hüküm verilene kadar ve olumlu ise yeni asgari birim değerler tespit edilinceye kadar tahakkuk eden vergilere karşı da dava açabilirler.
Takdir Komisyonu Değerlemesi ve Değerli Konut Vergisi
Değerli Konut Vergisine tabi olan taşınmazlar; Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazlardan 29’uncu maddeye göre belirlenen bina vergi değeri 5.227.000 Türk Lirası’nın üzerinde olanlardır. Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42nci maddede yer alan tutarı aşan kısmıdır. Bu bağlamda, takdir komisyonu kararları emlak vergisi değerini belirleyeceğinden, buna bağlı olarak Değerli Konut Vergisi açısından doğrudan etkilidir. Takdir Komisyonu Kararları ile yapılan ölçüsüz artışlar mesken nitelikteki konutlar açısından söz konusu meskenin değerli konut vergisi konusuna girmesine sebebiyet verebileceğinden, belirlenen bina ve arsa/arazi değerlerine karşı dava açılması Değerli Konut Vergisi açısından da etkili ve faydalı olacaktır.
Takdir Komisyonu ile Belirlenecek Değerler Hakkında Üst Bir Sınırlama Söz Konusu mudur?
Geçmiş dönemde bu şekilde bir düzenleme mevcut iken, 2021 yılı Takdir Komisyonu kararları için bir geçerliliği bulunmamaktadır. Mevcut bir üst sınırlama söz konusu değildir.
Kaynakça
1- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu,
2- Anayasa Mahkemesinin 2011/38 E. 2012/89 K. sayılı kararı ( www.anayasa.gov.tr)
3- Bumin DOĞRUSÖZ- “Vergi Yargısında Adli Tatil” İsimli Yazısı (https://www.dunya.com/kose-yazisi/vergi-yargisinda-adli-tatil/24989)
4- Zeki GÜNDÜZ – “Emlak Vergisini Belirleyen Takdir Komisyonu Kararlarına İtiraz Yolları” İsimli Yazısı
5- Danıştay Vergi Daireleri Kurulu 2015/1033 E. 2016/165 K. Sayılı Kararı (http://www.izmirymmo.org.tr/usercontent/images/140-sayi-yargi-karari-esas-no-2015-1033.pdf)
Her hakkı 5846 sayılı kanun gereği Ali Yüksel-Hilmi Özalp hukuk bürosuna aittir
